Với những người tham gia giao thông bằng ô tô, cái tên ePass - dịch vụ thu phí tự động đường bộ của Công ty Giao thông số Việt Nam (VDTC), thành viên của Tập đoàn Viettel – đã không còn xa lạ. Chỉ với một tấm thẻ ePass dán trên xe, tài xế mất chưa tới 1 giây cho việc nộp phí tại 100% các trạm thu phí có triển khai dịch vụ trên toàn quốc.

Xây dựng hệ thống này, VDTC đã vận hành 21 trạm thu phí. Trước đây, VDTC chỉ làm chủ hệ thống dữ liệu quản trị trung tâm (BackEnd), còn hệ thống sử dụng tại trạm thu phí (FrontEnd) lại được giao cho 4 nhà thầu triển khai. Tuy nhiên, mới đây, VDTC đã chính thức thành công trong việc làm chủ toàn bộ, cả BackEnd và FrontEnd.

Tổng Giám đốc VDTC Bùi Trình chia sẻ: “ePass là một trong những nền tảng lõi để sau đó xử lý các bài toán giao thông. Chính vì thế, chúng tôi mới quyết tâm làm và hướng tới việc tạo ra hệ sinh thái giao thông thông minh trên các tuyến cao tốc, các bãi đỗ xe thông minh, trong thành phố, thu phí nội đô… Đó là một phần của thành phố thông minh”.

Từ mong muốn làm chủ công nghệ…

Vì sao VDTC quyết định sẽ nghiên cứu và làm chủ hệ thống FrontEnd – giúp nhận diện xử lý giao dịch xe qua trạm thu phí - thay vì làm việc với các nhà thầu để họ hỗ trợ giải quyết các vướng mắc phát sinh?

Việc làm chủ hệ thống là văn hóa của Viettel rồi. Tất cả các thiết bị IoT, 4G, 5G, thiết bị mạng, chuyển mạch, hệ thống tính cước thời gian thực OCS hoàn toàn do chúng tôi tự sản xuất và làm chủ để đưa vào vận hành và sử dụng trên mạng lưới của Viettel.

Riêng với ePass, trước đây, chúng tôi làm việc với các nhà thầu nước ngoài. Họ rất bài bản, chuyên nghiệp, đều có báo cáo đánh giá sự cố, nguyên nhân, giải pháp, nhưng đổi lại thì chi phí rất cao, trong khi nhà thầu Việt Nam lại chưa có ý thức đó.

Tổng Giám đốc Công ty CP Giao thông số Việt Nam Bùi Trình: “Trong vòng 2-5 năm tới, ePass sẽ trở thành ứng dụng đa dịch vụ cho người tham gia giao thông.

Chúng tôi, từ phương châm vì khách hàng, không muốn khách hàng phải phàn nàn, kêu ca về chất lượng dịch vụ, đã quyết tâm làm chủ hệ thống FrontEnd – nghĩa là quyết tâm để VDTC làm chủ được toàn bộ hệ thống.

Thứ hai, thuê ai thì phải trả tiền người đó, tự làm được rõ ràng sẽ tối ưu chi phí hơn. Tối ưu chi phí là bài toán mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải giải, ePass và VDTC cũng không ngoại lệ.

Thứ ba, quan trọng nhất, trong kỷ nguyên số hiện nay, để hướng tới Social Mobility (dịch chuyển xã hội) và Smart Mobility (di chuyển thông minh), lĩnh vực đường bộ cũng cần ứng dụng các công nghệ như trí tuệ nhân tạo AI, dữ liệu big data, học máy machine learning, thanh toán số… để nâng cao trải nghiệm cho chủ phương tiện, cơ quan quản lý, vận hành đường bộ nhằm giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, ô nhiễm môi trường…  ePass là một trong những nền tảng lõi để sau đó xử lý các bài toán giao thông. Chính vì thế, chúng tôi mới quyết tâm làm và hướng tới việc tạo ra hệ sinh thái giao thông thông minh trên các tuyến cao tốc, các bãi đỗ xe thông minh, thu phí nội đô, sân bay, bến cảng…

Chúng tôi rất mong muốn tiên phong số hóa việc di chuyển trong lĩnh vực giao thông vận tải để nâng cao trải nghiệm người dùng và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.

Rõ ràng, các tiện ích của giao thông số, hiệu quả mà thu phí không dừng mang lại sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, thông qua việc tiết kiệm thời gian đi lại, tiết kiệm nhiên liệu, giảm thiểu ô nhiễm, chống lây lan dịch bệnh. Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cũng nói rằng, đến tháng 31/3/2022, tất cả các tuyến đường cao tốc đều sẽ triển khai hết hệ thống này.

VDTC sẽ có những thuận lợi và gặp khó khăn gì khi xây dựng hệ thống FrontEnd cho các trạm thu phí không dừng?

Về thuận lợi, thứ nhất là chúng tôi có quyết tâm làm chủ công nghệ, thứ hai là đã quy tụ được đội ngũ kỹ thuật trẻ, sáng tạo, có tri thức và kinh nghiệm.

Đội ngũ kỹ sư này gồm một số hạt nhân đã rất có kinh nghiệm về thu phí không dừng và là một trong số những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này. Họ phối hợp với các chuyên gia hàng đầu ở Viettel, hợp lực lại để xây dựng hệ thống.

Còn khó khăn, thì tôi nghĩ khó khăn duy nhất nằm ở chỗ, đây là dự án PPP (đầu tư theo hình thức đối tác công-tư - Public-Private Partnership), tất cả việc mua vật tư, thiết bị để thử nghiệm hệ thống đều cần nguồn kinh phí. Để xây dựng hoàn thiện một phần mềm, phải bỏ công sức ra viết nhưng không được ghi nhận chi phí. Nhưng rồi cũng ổn thôi, thay vì đi thuê thì chúng tôi tự viết.

Hệ thống FrontEnd do VDTC xây dựng có ưu điểm gì nổi bật so với các hệ thống của các nhà thầu đang sử dụng?

Qua một năm vận hành và đúc kết kinh nghiệm từ những phần mềm hiện tại – là phần mềm tĩnh, chúng tôi thấy rằng, một website động với giao diện thân thiện sẽ cởi mở với người sử dụng. Chúng tôi cũng rút kinh nghiệm từ các lỗi của 4-5 nhà thầu cung cấp dịch vụ FrontEnd trước đây, và đưa ra một bài toán tối ưu để khắc phục tất cả các lỗi này, thể hiện sự vượt trội của phần mềm FrontEnd do VDTC phát triển.

Chắc chắn, FrontEnd hiện tại của VDTC có thể thay thế toàn bộ hệ thống của 4 nhà thầu trước, mà việc vận hành hệ thống cũng dễ dàng, thân thiện hơn, đặc biệt ở bất kỳ đâu người quản lý cũng có thể kiểm soát được công việc, tác động hệ thống mà không cần đến trạm và tối ưu được chi phí chi trả cho các nhà thầu.

Viettel đã làm chủ cả hệ thống FrontEnd và BackEnd của dịch vụ thu phí không dừng.

… đến xu hướng “Social Mobility” và “Smart Mobility”

Khách hàng có thể cảm nhận ra sao về hệ thống mới này?

VDTC có ba đối tượng khách hàng: cơ quan quản lý nhà nước (Bộ Giao thông Vận tải), nhà đầu tư BOT, người tham gia giao thông. Người tham gia giao thông sẽ chỉ cảm nhận được rằng dạo này đi qua trạm dễ dàng, không gặp vấn đề gì. Trong khi nhà đầu tư BOT cảm nhận rất rõ công việc đối soát, thu phí hàng ngày rất chính xác và nhanh. Cơ quan quản lý nhà nước thì kiểm soát được lưu lượng, tình trạng giao thông trên các tuyến đường để ra các quyết định.

Mặt khác, VDTC cũng sẽ chủ động hơn trong việc khắc phục sự cố. Nếu như trước đây, BOT phải liên hệ với các nhà thầu, sau đó phối hợp với họ, chờ họ khắc phục sự cố rồi khách hàng mới có thể tiếp tục sử dụng dịch vụ, thì VDTC chủ động được hoàn toàn.

Trước đây, khi chúng tôi chuyển giao từ trạm thu phí BOT sang VDTC, trạm thu phí yêu cầu đối soát về mặt tài chính trước 9 giờ sáng, trả tiền trước 3 giờ chiều. Ngày ấy, chúng tôi cũng lo vì khối lượng công việc lớn quá. Nhưng bây giờ, chúng tôi hoàn toàn yên tâm vì công việc đều tự động rất nhanh chóng, giảm tới 75% thời gian đối soát.

Trước đây, BOT rất lo ngại rằng chúng tôi không có kinh nghiệm, sợ đối soát thiếu hoặc chuyển tiền thiếu. Nhưng đến nay, chắc chắn họ đã thấy sự khác biệt. Hệ thống online hoàn toàn, chuyển tiền nhanh và khác biệt với hệ thống trước đây.

Liệu hệ thống FrontEnd này có phải là “mảnh ghép cuối” trong việc làm chủ?

Đúng là như vậy. Toàn bộ hệ thống đối soát, hậu kiểm, lên doanh thu, tạo giao dịch online… được Tổng công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel (VTS) liên tục xử lý hàng tháng, để xây dựng một phần mềm hoàn chỉnh hơn, “mượt hơn”, tự động hóa hoàn toàn.

Bước tiếp theo trong việc phát triển hệ thống FrontEnd dành cho các trạm thu phí không dừng của VDTC là gì?

Trước đây, chúng ta nói về ITS (Intelligent Transport System) – giao thông thông minh, nhưng bây giờ, chúng ta đã chuyển sang khái niệm Social mobility và Smart mobility.

Toàn bộ xã hội đang vận động, tất cả mọi phương tiện đang di chuyển, nhưng phải làm sao để di chuyển thông minh, tối ưu về mặt thời gian. Và khi di chuyển, người tham gia di chuyển được cung cấp đầy đủ thông tin, được cảm nhận khác biệt so với ngày xưa.

Các quốc gia phát triển ứng dụng rất nhiều công nghệ để hỗ trợ việc di chuyển thông minh, như một số bang ở Mỹ tiết kiệm tới 70% chi phí nâng cấp bảo trì hạ tầng, ở Trung Quốc giảm tới 50-60% số vụ tai nạn, ở Hàn Quốc giảm tới 75% lượng khí thải, ở Singapore, tăng tốc độ di chuyển trung bình trong thành phố từ 8km/h lên tới 24km/h.

VDTC, với nền tảng ePass, hướng tới tập khách hàng là chủ phương tiện. BOT có mong muốn xây dựng hoàn chỉnh hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu về lưu lượng, về doanh thu, bảo trì hạ tầng, phát triển hạ tầng đường bộ làm nền tảng cho giao thông thông minh, giải những bài toán cụ thể cho ngành giao thông vận tải Việt Nam.

VDTC dự kiến, trong vòng 2-5 năm tới, ePass sẽ trở thành ứng dụng đa dịch vụ.

Bài học rút ra cho VDTC khi phát triển hệ thống FrontEnd cho các trạm thu phí không dừng là gì?

Có thể nói, bài học duy nhất mà tôi hay nhắc mọi người ở VDTC, là khi đã nghĩ ra được ý tưởng đó hữu ích cho công ty, hãy toàn tâm toàn ý, làm đến cùng và có kế hoạch cụ thể, chi tiết phân công từng người một, để hoàn thiện và đưa ý tưởng đó vào cuộc sống.

Sau khi đã có hơn 1 triệu tài khoản, và hoàn thiện mảnh ghép cuối cùng với hệ thống FrontEnd của ePass, kế hoạch tiếp theo của VDTC là gì?

Chúng tôi xác định lấy tài khoản giao thông của chủ phương tiện (tài khoản thu phí tự động không dừng - ePass) làm nền tảng để phát triển hệ sinh thái giao thông thông minh: Bắt đầu từ giải pháp thu phí tự động không dừng, VDTC tiếp tục mở rộng hệ sinh thái thu phí tự động như: Thu phí sân bay; Thu phí nội đô; Giải pháp thẻ vé điện tử; Thu phí bãi đỗ xe thông minh và các hệ thống, ứng dụng nghiệp vụ liên quan...

Bên cạnh đó, VDTC cũng cung cấp các giải pháp, công nghệ hệ thống giao thông minh lĩnh vực đường bộ (cao tốc, quốc lộ), Hệ thống quản lý giao thông minh (ITS) bao gồm: Quản lý điều hành giao thông, Thu phí tự động không dừng, Giám sát giao thông, Phát hiện phương tiện và đo đếm lưu lượng, Giám sát tải trọng phương tiện, Phát hiện xử phạt vi phạm, Cung cấp thông tin chủ động cho người tham gia giao thông (mở rộng trên ứng dụng ePass), Xây dựng Trung tâm Giao thông thông minh Quốc gia, và các hệ thống, ứng dụng nghiệp vụ liên quan...

Theo kế hoạch của VDTC, trong vòng 2 -5 năm tới, ePass sẽ trở thành ứng dụng đa dịch vụ cho người tham gia giao thông. Khách hàng ePass không chỉ sử dụng để thanh toán dịch vụ khi tham gia giao thông trên tuyến cao tốc, quốc lộ mà còn có thể sử dụng trong nội đô, di chuyển bằng xe buýt, đường sắt trên cao, sân bay, bến cảng…

Nhờ đó, chủ phương tiện hoàn toàn nắm được thông tin hành trình một cách chủ động, tức thời, biết rõ tình hình lưu thông, thời tiết, các sự cố bất thường đã/đang xảy ra tại đâu để đưa ra lộ trình phù hợp từ đó dễ dàng trong việc tham gia giao thông dưới nhiều hình thức với thời gian ngắn nhất.

Xin cảm ơn ông!